ณ หมู่บ้านโคกสลุง อำเภอพัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี เช้าวันหลังออกพรรษาเพียงหนึ่งวัน หมอกบางๆ ยังปกคลุมยอดไม้เหนือวัดโคกสำราญ เสียงระฆังดังแว่วก้องไปทั่วหมู่บ้าน ก่อนที่เหล่าชาวไทยเบิ้งจะพากันแต่งกายด้วยชุดพื้นถิ่น นุ่งซิ่นไหม ผ้าโจง ผ้าแถบสวยงาม พร้อมของใส่บาตรที่ไม่เหมือนใครในโลก — “ลูกอม”
ใช่แล้ว… ที่นี่คือตำบลเดียวในโลกที่ “ตักบาตรเทโวด้วยลูกอม” ประเพณีเก่าแก่ที่สืบทอดมากว่า 100 ปี และยังคงเปล่งประกายแห่งความศรัทธาไม่เสื่อมคลาย
“ลูกอม” ที่มากกว่าความหวาน — คือบุญและปัญญาในรสธรรม
พระครูผาสุกพัฒนสุนทร เจ้าอาวาสวัดโคกสำราญ และรองเจ้าคณะอำเภอพัฒนานิคม เล่าถึงที่มาของประเพณีนี้ว่า ในสมัยพุทธกาล มีชาวบ้านกลุ่มหนึ่งได้นำน้ำอ้อยหรือน้ำผึ้งมากวนจนเป็นก้อน ปั้นเป็นลูกกลมๆ คล้ายลูกอม ถวายแด่พระพุทธองค์และพระภิกษุ เพื่อให้ท่านนำติดตัวไปฉันระหว่างการเดินธุดงค์ เพราะในอดีต การเดินทางยากลำบาก ไม่มีน้ำดื่มสะดวกเหมือนปัจจุบัน การอมลูกอมนั้นช่วยบรรเทาความกระหายน้ำ และยังช่วยกลบรสขมของยาลูกกลอนได้ด้วย
เมื่อกาลเวลาผ่านไป น้ำผึ้งเริ่มหายากขึ้น ชาวไทยเบิ้งจึงปรับเปลี่ยนมาใช้ ลูกอมนมสด ลูกอมกวนเอง และลูกอมสำเร็จรูปจากตลาด แต่ยังคงสืบเจตนารมณ์แห่ง “รสหวานแห่งบุญ” ไว้อย่างครบถ้วน
งานบุญแห่งรอยยิ้ม และอัตลักษณ์ไทยเบิ้ง
ทุกปีหลังวันออกพรรษา 1 วัน บริเวณวัดโคกสำราญจะเต็มไปด้วยสีสันแห่งผ้าไทยเบิ้ง เสียงหัวเราะของเด็กๆ และความเคารพสงบของผู้ใหญ่ ทุกคนถือถุงผ้าใบเล็กๆ ใส่ลูกอม หมาก พลู ข้าวต้ม ขนม และขนมขบเคี้ยวเตรียมไว้ตักบาตรพระสงฆ์ที่เดินลงมาจากศาลาวัด
ภาพที่เห็นชวนอบอุ่นใจ — เมื่อชาวบ้านค่อยๆ ใส่ลูกอมลงในบาตร พร้อมกล่าวคำอธิษฐานเบาๆ ให้ชีวิต “หวานชื่น” เหมือนลูกอมที่ถวายแด่พระสงฆ์
“การให้ลูกอม คือการให้รอยยิ้ม และการส่งต่อความศรัทธา” นั่นคือถ้อยคำที่ผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้านโคกสลุงกล่าวไว้ และยังเป็นหัวใจของประเพณีนี้
ประเพณีที่บอกเล่าเรื่องราวของกาลเวลา
ตักบาตรเทโวด้วยลูกอม ไม่เพียงเป็นการถวายของที่มีความหมายเชิงพุทธเท่านั้น แต่ยังสะท้อนความเรียบง่ายและความรู้เท่าทันธรรมชาติของคนรุ่นก่อน ที่ผสมผสานความศรัทธาเข้ากับวิถีชีวิตประจำวัน
“ลูกอมหนึ่งลูก คือเครื่องเตือนใจให้ชีวิตนี้ไม่ขมจนเกินไป”
คือสัจธรรมที่แฝงอยู่ในขนบธรรมเนียมอันอ่อนหวานนี้
ปัจจุบัน วัดโคกสำราญยังคงจัดงานประเพณีตักบาตรเทโวโรหณะด้วยลูกอมอย่างต่อเนื่อง ชาวไทยเบิ้งและนักท่องเที่ยวต่างถิ่นต่างรอคอยเทศกาลนี้ในทุกปี เพราะนี่คือหนึ่งเดียวในโลก — ประเพณีที่หวานด้วยศรัทธา และหวานด้วยหัวใจของชาวลพบุรี
“ในขบวนพระสงฆ์ เสียงสวดมนต์ดังขานรับ
ลูกอมกลมเล็กในมือ กลับกลายเป็นดวงบุญที่กลมใหญ่ในใจคน”
วัดโคกสำราญ ตำบลโคกสลุง อำเภอพัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี จัดขึ้นเป็นประจำทุกปี หลังวันออกพรรษา 1 วัน
